Zmiana nawyków żywieniowych może znacząco wpłynąć na samopoczucie osób zmagających się z niedoczynnością tarczycy, stanowiąc cenne uzupełnienie standardowej terapii farmakologicznej.
- Czego unikać w diecie przy niedoczynności tarczycy. Opowiemy o produktach i składnikach, które mogą negatywnie wpływać na pracę tarczycy lub wchłanianie leków, abyś wiedział, na co szczególnie zwrócić uwagę w codziennym jadłospisie.
- Co warto włączyć do codziennego menu. Podpowiemy, jakie produkty są szczególnie korzystne dla zdrowia tarczycy i ogólnego samopoczucia, bogate w niezbędne składniki odżywcze wspierające metabolizm.
- Praktyczne wskazówki dotyczące posiłków. Dowiesz się, jak regularność i odpowiednie komponowanie posiłków mogą pomóc w lepszej kontroli wagi i poziomu energii, co często stanowi wyzwanie przy tej dolegliwości.
- Znaczenie suplementacji i nawodnienia. Przybliżymy rolę niektórych suplementów (tylko po konsultacji z lekarzem!) oraz pokażemy, dlaczego odpowiednie nawodnienie organizmu jest kluczowe.
Produkty, które warto ograniczyć lub unikać
Choć dieta nie zastąpi leczenia farmakologicznego, odpowiednie żywienie może znacząco poprawić jakość życia osób z niedoczynnością tarczycy. Istnieją pewne produkty, które potencjalnie mogą wpływać na wchłanianie lewotyroksyny (najczęściej stosowanego leku) lub hamować prawidłową pracę gruczołu tarczowego. Warto być świadomym tych zależności, aby dieta działała na naszą korzyść, a nie wbrew leczeniu. Do grupy produktów wymagających uwagi należą przede wszystkim warzywa krzyżowe, takie jak kapusta, brokuły, kalafior czy brukselka. Zawierają one związki wolotwórcze, które w dużych ilościach i na surowo mogą utrudniać przyswajanie jodu. Jednakże obróbka termiczna, np. gotowanie, w dużej mierze neutralizuje te substancje. Dlatego nie trzeba całkowicie rezygnować z tych zdrowych warzyw, ale spożywać je w umiarkowanych ilościach i najlepiej po ugotowaniu.
Inną kwestią jest soja i produkty sojowe. Podobnie jak warzywa krzyżowe, zawierają związki, które mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy. Badania sugerują, że izoflawony sojowe mogą upośledzać wchłanianie leków na tarczycę. Dlatego zaleca się spożywanie produktów sojowych w odstępie kilku godzin od przyjęcia leku. Warto również ograniczyć wysoko przetworzoną żywność, bogatą w cukry proste, tłuszcze trans i sztuczne dodatki. Mogą one nasilać stany zapalne w organizmie i prowadzić do przyrostu masy ciała, co jest częstym problemem przy niedoczynności tarczycy. Nadmiar błonnika pokarmowego, choć generalnie zdrowy, spożywany jednocześnie z lekiem na tarczycę, może utrudniać jego wchłanianie. Dlatego lek najlepiej przyjmować na czczo, minimum 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem i innymi lekami lub suplementami.
- Surowe warzywa krzyżowe (kapusta, brokuły, kalafior) w dużych ilościach.
- Produkty sojowe (spożywane jednocześnie z lekiem).
- Wysoko przetworzona żywność (słodycze, fast food, gotowe dania).
- Nadmiar błonnika w jednoczesnym spożyciu z lekiem.
Składniki odżywcze kluczowe dla zdrowia tarczycy
Wspieranie funkcji tarczycy poprzez dietę polega na dostarczaniu organizmowi niezbędnych składników odżywczych, które są kluczowe dla produkcji hormonów tarczycowych i ich prawidłowego działania. Jednym z najważniejszych pierwiastków jest jod, niezbędny do syntezy tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Polska jest krajem, w którym obowiązkowe jest jodowanie soli kuchennej, co w dużej mierze zapobiega niedoborom jodu w populacji. Jednakże naturalne źródła jodu w diecie to przede wszystkim ryby morskie (dorsz, makrela, łosoś), owoce morza oraz algi morskie. Warto włączyć je do jadłospisu, pamiętając o umiarze i różnorodności.
Selen jest kolejnym niezwykle ważnym minerałem. Jest on składnikiem enzymów (dejodynaz) odpowiedzialnych za przekształcanie mniej aktywnej formy hormonu tarczycy (T4) w aktywną (T3). Niedobór selenu może upośledzać ten proces. Dobrymi źródłami selenu są orzechy brazylijskie (uwaga na ilość, są bardzo bogate w selen), ryby, owoce morza, jaja, nasiona słonecznika. Cynk również odgrywa rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Występuje w pestkach dyni, nasionach słonecznika, orzechach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, mięsie i rybach. Warto zadbać o odpowiednią podaż tych minerałów w diecie.
Witamina D, często kojarzona ze zdrowiem kości, ma także wpływ na układ odpornościowy i może odgrywać rolę w chorobach autoimmunologicznych, w tym w chorobie Hashimoto, która jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Jej niedobory są powszechne, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna pod wpływem słońca, ale znajduje się ona także w tłustych rybach, tranie, jajach i fortyfikowanych produktach. Żelazo jest potrzebne do prawidłowej aktywności enzymu – peroksydazy tarczycowej – uczestniczącej w produkcji hormonów. Niedobory żelaza są częste, zwłaszcza u kobiet, i mogą wpływać na nasilenie objawów zmęczenia typowych dla niedoczynności tarczycy. Dobrymi źródłami żelaza są czerwone mięso, podroby, rośliny strączkowe, zielone warzywa liściaste, suszone owoce.
Praktyczne aspekty planowania posiłków
Regularność posiłków ma kluczowe znaczenie dla utrzymania stabilnego poziomu energii i glukozy we krwi, co jest szczególnie ważne przy niedoczynności tarczycy, często związanej z tendencją do wahań nastroju i zmęczenia. Zaleca się spożywanie 4-5 mniejszych posiłków w ciągu dnia, w regularnych odstępach czasu. Dzięki temu unikamy napadów głodu i podjadania wysokokalorycznych, przetworzonych produktów. Każdy posiłek powinien być zbilansowany i zawierać źródło białka, węglowodanów złożonych i zdrowych tłuszczów. Białko (np. chude mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe) jest ważne dla budowy i regeneracji tkanek oraz pomaga w uczuciu sytości. Węglowodany złożone (np. pełnoziarniste pieczywo, kasze, brązowy ryż) dostarczają energii stopniowo. Zdrowe tłuszcze (np. awokado, oliwa z oliwek, orzechy, nasiona) są niezbędne dla wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i wpływają na pracę układu hormonalnego.
Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. Picie wystarczającej ilości wody (ok. 1,5-2 litrów dziennie, więcej przy wysiłku fizycznym lub w upalne dni) wspiera prawidłowy metabolizm i detoksykację. Unikaj słodzonych napojów, które dostarczają pustych kalorii i mogą przyczyniać się do wahań poziomu cukru we krwi. Indywidualizacja diety jest kluczowa – najlepiej skonsultować się z dietetykiem, który pomoże dostosować jadłospis do indywidualnych potrzeb, wyników badań i preferencji.
Suplementacja i aktywność fizyczna
Choć priorytetem powinno być dostarczanie niezbędnych składników odżywczych z pożywienia, w niektórych przypadkach lekarz lub dietetyk może zalecić suplementację. Dotyczy to zwłaszcza niedoborów potwierdzonych badaniami, np. niedoboru witaminy D, selenu czy żelaza. Należy jednak pamiętać, że suplementacja powinna być zawsze konsultowana ze specjalistą, ponieważ nadmiar niektórych pierwiastków (np. jodu, selenu) może być szkodliwy dla tarczycy. Nigdy nie decyduj się na suplementy na własną rękę, szczególnie te zawierające jod, jeśli nie zalecił ich lekarz.
Aktywność fizyczna jest kolejnym elementem, który doskonale uzupełnia leczenie niedoczynności tarczycy i wspiera działanie diety. Regularny ruch pomaga w kontroli masy ciała, poprawia nastrój, zwiększa poziom energii i wspiera prawidłowy metabolizm. Nie musi to być od razu intensywny trening – nawet codzienne spacery, joga czy pływanie mogą przynieść wiele korzyści. Ważne, aby znaleźć formę aktywności, która sprawia przyjemność i którą można regularnie uprawiać. Połączenie odpowiedniej diety, regularnej aktywności fizycznej i ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich dotyczących leczenia farmakologicznego to najlepsza droga do poprawy samopoczucia i lepszego funkcjonowania z niedoczynnością tarczycy.
Fot. Pexel
